DEHB(ADHD) Tipleri ve DEHB ile Yaşam
DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu), hayatımın merkezinde yer alan ve yıllar boyunca beni zorlayan, şekillendiren, hatta zaman zaman yönümü kaybettiren bir farklılık. Çocukluktan yetişkinliğe uzanan bu yolculukta, toplumun “şahsına münhasır” ya da “kafası farklı çalışan” bir birey olarak gördüğü ben, DEHB’in aslında gizli bir yetenek olduğunu keşfettim. Bugün sizlere DEHB(ADHD) tipleri ve farklarından bahsedip, bu yolculuğun bana öğrettiklerini paylaşmak istiyorum.
DEHB(ADHD) Tipleri: Hangi Yolda Yürüdüğünüzü Bilmek Önemli
DEHB(ADHD), her bireyde farklı belirtilerle ortaya çıkabilir. Uzmanlar bunu üç temel tipe ayırır:
Dikkatsiz Tip DEHB(ADHD)
Bu tipe sahip kişiler genellikle sessiz, kendi dünyalarında ve dalgın olarak tanımlanır. Küçükken defterime notlar almayı unuturdum, derslerde bir cümlede kaybolur, geri kalanını kaçırırdım. Belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Konsantrasyon Sorunları: Bir işe odaklanmak adeta bir savaş gibiydi. Beynim sürekli başka diyarlarda geziniyordu.
- Detaylara Dikkat Etmeme: Küçük ama önemli detayları fark edememe veya dikkat edememe.
- Unutkanlık: Anahtarımı, telefonumu, hatta bazen randevularımı unuttuğum o kadar çok gün var ki!
Hiperaktif/Dürtüsel Tip DEHB(ADHD)
Bu tipe sahip olanlar daha hareketli ve enerjik olur. Onları bir yerde sabit otururken görmek zordur. Belirtileri şunlardır:
- Huzursuzluk: Sürekli hareket etme ihtiyacı, yerinde duramama hissi.
- Sırasını Beklemekte Zorlanma: Sabırsızlık, ani tepkiler verme.
- Dürtüsel Davranışlar: Sonradan pişman olunan ani kararlar.
Kombine (Birleşik) Tip DEHB(ADHD)
Hem dikkatsiz hem de hiperaktif/dürtüsel belirtileri gösterenler bu gruba girer. Bu durum, yaşamı daha karmaşık hale getirebilir. Ben tam olarak bu gruptayım. Rutin ve kendini tekrarlayan sıkıcı her işte, konsantrasyon sorunu, detaylara dikkat edememe, unutkanlık, oturduğum yerden kalkmasam da sürekli hissettiğim huzursuzluk, sıra bekleyememe(konuşurken veya herhangi bir kuyrukta) ve dürtüsel davranışlar. Ah o dürtüsel davranışlarım.
Bu özellikleri okurken dikkat etmeniz gereken en önemli şey hepimizin bu durumları farklı şekillerde yaşıyor olduğumuz. Diğer önemli konu ise büyük bir çoğunluğun “E ne var? bunlar bizim de başımıza geliyor!” demesi. Bunlar kısa süreli yaşanan şeyler değil. En az son 6 ay içerisinde hayatınızı etkileyecek seviyede yaşamanız gerekiyor. Yorgunluktan dolayı yaptığınız bir dalgınlık veya stress kaynaklı bir hata bu tanımlar içerisine girmiyor.
DEHB Tipleri Arasındaki Farklar ve Hayata Etkileri
DEHB(ADHD)’nin hangi tipine ait olduğunu bilmek, bireyin ihtiyaç duyduğu destekleri belirlemek için kritiktir. Belirtilerin şiddeti ve yaşam kalitesine etkileri kişiden kişiye değişir. Benim için en büyük mücadele, dikkatimi toplamak ve düzenli bir hayat kurmaktı. Kariyerimde sık sık yön değiştirsem de bu değişiklikler bana esnek olmayı öğretti.
Çocuklukta fark edilip müdahale edilmediğinde, DEHB yetişkinlikte de devam eder. Ben çocukken kimse DEHB hakkında yeterince bilgi sahibi değildi. Sürekli “dalgın” ve “unutkan” olmakla etiketlendim. 40 yaşıma geldiğimde hala çoğu sıkıntımın devam etmesi, altlarında yatan ana sorunu göremeyişim beni daha farklı sorular itmeye yöneltti. Bu keşif süreci hem çok rahatlatıcı hem de acı verici oldu.
Bu nedenle DEHB(ADHD) ne kadar erken tespit edilirse, bireylerin kendilerini tanımaları, anlamaları ve hayatlarını olması gerektiği gibi şekillendirmeleri çok daha kolay olacaktır.
DEHB(ADHD)Kontrol Yöntemleri: Hayatı Kolaylaştırmanın Anahtarları
DEHB’yi yönetmek, sadece ilaçlardan ibaret değil. Davranışsal ve bilişsel terapiler benim için dönüm noktası oldu. Ayrıca, ailemin ve çevremdeki insanların destekleyici yaklaşımı çok önemliydi.
Bir diğer kritik destek ise DEHB(ADHD) koçluğu. Bu süreçte yanınızda bir olan koçun olması, yaşamınızı organize etme ve planlama konusunda size çok yardımcı olacaktır.
DEHB ile Yaşamayı Kolaylaştıran Stratejiler
Yıllar içinde DEHB ile yaşamayı kolaylaştıran bazı stratejiler geliştirdim. Bunlar arasında en etkili olanlar şunlardır:
- Rutin Oluşturma: Sabah kalkış saatinden gece yatış saatine kadar belirli bir rutine sadık kalmak, hayatımı daha düzenli hale getirdi.
- Organizasyon ve Planlama Teknikleri: Ajandalar, hatırlatıcılar ve dijital planlama araçları sayesinde iş ve özel hayatımı daha iyi yönetebiliyorum.
- Parçalara Bölerek Çalışma: Büyük projeleri küçük, yönetilebilir parçalara ayırmak, odaklanmamı kolaylaştırdı.
DEHB Hakkında Yanlış Bilinenler ve Gerçekler
Toplumda DEHB hakkında pek çok yanlış bilgi dolaşıyor. İşte bunlardan bazıları ve gerçekler:
Yanlış Bilgi: DEHB sadece çocuklarda görülür.
Gerçek: DEHB, yetişkinlikte de devam eden bir durumdur ve yetişkinlerin yaşamını etkileyebilir.
Yanlış Bilgi: DEHB olan bireyler tembeldir.
Gerçek: DEHB olan bireyler, doğru motivasyon ve stratejilerle son derece başarılı olabilirler.
Yanlış Bilgi: DEHB sadece dikkat sorunlarıyla ilgilidir.
Gerçek: DEHB, aynı zamanda dürtü kontrolü ve hiperaktivite ile de ilişkilidir.
Sonuç: DEHB ile Güce Dönüşen Bir Yolculuk
DEHB, başlangıçta bir zorluk gibi görünse de, doğru stratejilerle ve farkındalıkla büyük bir avantaja dönüşebilir. Bugün, DEHB’nin bir eksiklik değil, doğru şekilde yönetildiğinde bir yetenek olduğunu biliyorum. Siz de DEHB(ADHD) tiplerinden hangisine sahip olduğunuzu öğrenerek güçlü yanlarınızı keşfedebilir ve hayatınızı dönüştürebilirsiniz.
Farklı olmak bir zayıflık değil; doğru şekilde ele alındığında benzersiz bir güçtür ve lütfen unutmayın, bu yolculukta yalnız değilsiniz!.
